Οι μαθητές φαντάστηκαν μια ιστορία με τον τίτλο του κειμένου (σκέφτηκαν μια ιστορία που τους θύμιζε τα στρουμφάκια, μια ιστορία φανταστική στην οποία τα μανιτάρια μεγάλωναν με τη βροχή και έγιναν γιγάντια κατακλύζοντας όλη τη γη, μια ιστορία στην οποία ένας επιστήμονας έφτιαξε στο εργαστήριο μανιτάρια με υπερφυσικές ιδιότητες κτλ)
ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ
Έγινε ανάγνωση από τους μαθητές του κειμένου.
Κάποιοι μαθητές διηγήθηκαν προφορικά την ιστορία με δικά τους λόγια έτσι όπως την κατανόησαν με την πρώτη ανάγνωση.
Εντόπισαν και σχολίασαν τα πρόσωπα, τον χρόνο, τον χώρο.
Με αφορμή τη 2η παράγραφο του κειμένου, συζητήσαμε για τα στοιχεία εκείνα της πόλης στα οποία ήταν "άμαθα" τα μάτια του Μαρκοβάλντο και τι ήταν αυτό αντίθετα που του τραβούσε την προσοχή.
Προσπαθήσαμε να ερμηνεύσουμε αυτή του τη στάση, καθώς οι πινακίδες, οι σηματοδότες, οι βιτρίνες, οι φωτεινές επιγραφές υπάρχουν σε κάθε μας βήμα μέσα στην πόλη και ο σκοπός τους είναι ακριβώς αυτός, να τραβήξουν την προσοχή μας. Επομένως, ο Μαρκοβάλντο έψαχνε απεγνωσμένα κάτι να του θυμίζει τη ζωή κοντά στη φύση, όπως το φτερό, τα κιτρινισμένα φύλλα, μια αλογόμυγα, φλούδα σύκου κτλ.
Στη συνέχεια αναπαραστήσανε θεατρικά οι μαθητές τη σκηνή στην οποία ο Μαρκοβάλντο σκύβει για να δέσει τα κορδόνια του και βλέπει τα μανιτάρια.
Σχολίασαν οι μαθητές τα συναισθήματα του Μαρκοβάλντο από τη στιγμή που είδε τα μανιτάρια μέχρι που κατέληξαν όλοι στο νοσοκομείο. Για τη χαρά του και τον ενθουσιασμό του, την ανυπομονησία να το πει στους δικούς του, την ξαφνική ζήλια του να μην πει την τοποθεσία στα παιδιά του μήπως και οι φίλοι τους πάνε πρώτοι και τα πάρουν αυτοί, την αγωνία του να μεγαλώσουν, την αντιζηλία/ανταγωνισμό του με τον οδοκαθαριστή κτλ.
ΜΕΤΑ-ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ
Οι μαθητές έδωσαν το δικό τους τέλος στην ιστορία. (δημιουργική γραφή)
· Ζητήθηκε από τους μαθητές να σκεφτούν ποια μπορεί να είναι η πλοκή του κειμένου με τον τίτλο "Η μάνα" (ενδεικτικές απαντήσεις: η καθημερινότητα μιας μητέρας που εργάζεται, μια γυναίκα που θέλει να αποκτήσει παιδί, η ιστορία μιας μητέρας που έχει πολλά παιδιά κτλ)
Κλήθηκαν να πουν λέξεις που τους έρχονται στο μυαλό όταν ακούν τη λέξη "μάνα"
Είδαν το βίντεο του διαδραστικού βιβλίου και σχολίασαν τους ρόλους των μελών της οικογένειας.
πΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
· Μέσα από φύλλο εργασίας που τους δόθηκε:
Εντοπίστηκε ο τόπος, ο χρόνος, τα πρόσωπα του κειμένου
Βρήκαν οι μαθητές τις καθημερινές ασχολίες της μάνας από τη στιγμή που ξυπνούσε το πρωί
Κατέγραψαν τη φροντίδα που προσέφερε η μάνα σε κάθε μέλος της οικογένειας.
Σκιαγράφησαν τον χαρακτήρα της μάνας, του πατέρα, της γιαγιάς.
Ερμήνευσαν τη φράση: "όλες οι μέρες ήταν όμοιες για τη μάνα, αλλά ποτέ της δεν τις βρήκε στενόχωρες ή πληκτικές κι ήταν αρκετά ευχαριστημένη με το πέρασμά τους".
Βρήκαν τον τύπο του αφηγητή, τα σχήματα λόγου και τους αφηγηματικούς τρόπους.
'Εγινε συζήτηση για τη θέση της γυναίκας στην τότε κοινωνία στην Κίνα αλλά και για την θέση της γυναίκας στις μέρες μας. Συζητήθηκε, επίσης, κατά πόσο βοηθάνε οι άντρες στις μέρες μας στις δουλείες του σπιτιού, αν βοηθάνε τα παιδιά κτλ.
Δόθηκαν τα παρακάτω παράλληλα κείμενα:
Παράλληλα
κείμενα
’Η ΜΑΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΝΑ ΜΑΤΙ’’- ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
Η
μητέρα του είχε μόνο ένα μάτι. Ντρεπόταν γι αυτήν, κι ώρες- ώρες την μισούσε. Η
δουλειά της ήταν μαγείρισσα στη φοιτητική λέσχη. Μαγείρευε για τους φοιτητές
και τους καθηγητές για να βγάζει τα έξοδά τους. Δεν ήθελε να του μιλάει, για να
μην μαθαίνουν ότι είναι παιδί μιας μητέρας με ένα μάτι, μονόφθαλμης. Οι
φοιτήτριες έφευγαν γρήγορα, όποτε την έβλεπαν να βγαίνει για λίγο από την
κουζίνα κι έλεγαν πως δεν άντεχαν το θέαμα και πως τους προκαλούσε μια
ανυπόφορη ανατριχίλα. Μα, από μικρός είχε πρόβλημα με την εικόνα της μητέρας
του! Μια μέρα όταν ακόμη πήγαινε στο Δημοτικό, πέρασε αυτή στο διάλειμμα να του
πει ένα 'γεια', ένιωσε πολύ ταπεινωμένος! Πως μπόρεσε να του το κάνει αυτό,
αναρωτιόταν. Την αγνόησε. Της έριξε μόνο ένα βλέμμα όλο μίσος κι έτρεξε μακριά!
Την επόμενη μέρα ένας από τους συμμαθητές του φώναξε: "Εεεεε, η μητέρα σου
έχει μόνο ένα μάτι! "Ήθελε να πεθάνει! 'Ήθελε να εξαφανιστεί! Και όταν
γύρισε σπίτι του, της είπε: "Αν είναι όλοι να γελάνε μαζί μου εξαιτίας
σου, τότε καλύτερα να πεθάνεις! "Αυτή δεν του απάντησε. "Δεν μ'
ένοιαζε τι είπα ή τι αισθάνθηκε, γιατί ήμουν πολύ νευριασμένος "έλεγε
πολλά χρόνια μετά σ' ένα φίλο του. "Ήθελα να φύγω από κείνο το σπίτι και
να μην έχω καμία σχέση μαζί της. 'Έτσι ... για να με βοηθάει. Δεν μπορούσε να
πάει κάπου αλλού; διάβασα πάρα πολύ σκληρά με σκοπό να φύγω μια μέρα μακριά της
για σπουδές. Και τα κατάφερα. Μα λίγο μετά ήρθε κι έπιασε αυτή τη δουλειά στη
φοιτητική λέσχη. Αργότερα παντρεύτηκε! Αγόρασε δικό του σπίτι. Έκανε δύο παιδιά
κι ήταν ευχαριστημένος με τη ζωή του, τα παιδιά του, τη γυναίκα του και τη δουλειά
του. Και για τη μάνα του, τσιμουδιά σε κανένα! Μια μέρα - μετά από χρόνια
απουσίας, όπως ο ίδιος ήθελε - η μητέρα του πήγε να τον επισκεφτεί. Δεν είχε
δει από κοντά τα εγγόνια της. Και μόλις εμφανίστηκε στη πόρτα, τα παιδιά του
άρχισαν να γελάνε. Έξαλλος αυτός επειδή είχε πάει χωρίς να του το ζητήσει και
χωρίς να τον προειδοποιήσει, της φώναξε: "Πώς τολμάς να έρχεσαι ξαφνικά
εδώ στο σπίτι μου και να τρομάζεις τα παιδιά μου; Βγες έξω! Φύγε! "Η
μητέρα του απάντησε γαλήνια: "Αχ, πόσο λυπάμαι Κύριε! Μάλλον μου δώσανε
λάθος διεύθυνση! "Κι εξαφανίστηκε, χωρίς να καταλάβουν τα μικρά, πως ήταν
η γιαγιά τους. Πέρασαν χρόνια και μια μέρα έλαβε μια επιστολή - πρόσκληση για
τη σχολική συγκέντρωση της τάξης του από το Δημοτικό σχολείο που θα γινόταν
στην πόλη που γεννήθηκε! Είπε ψέματα στη γυναίκα του, ότι θα έκανε ένα
επαγγελματικό ταξίδι και πήγε. Όταν τελείωσε η συγκέντρωση των συμμαθητών, πήγε
στο σπίτι που μεγάλωσε, μόνο και μόνο από περιέργεια. Οι γείτονες του είπαν ότι
η μητέρα του είχε πολύ πρόσφατα πεθάνει. Δεν έβγαλε ούτε ένα δάκρυ στο άκουσμα
του θανάτου της μάνας του. Του έδωσαν ένα γράμμα που είχε αφήσει γι αυτόν.
Έγραφε: "Αγαπημένε μου γιε, σε σκέφτομαι συνέχεια. Λυπάμαι που ήρθα σπίτι
σου και φόβισα τα παιδιά σου. 'Έμαθα ότι έρχεσαι για τη σχολική συγκέντρωση κι
ένιωσα πολύ χαρούμενη. Αλλά φοβάμαι ότι μπορεί να μην είμαι σε θέση να σηκωθώ
από το κρεβάτι για να έρθω να σε δω, έστω κι απ' την πόρτα. 'Έγραψα αυτό το
γράμμα να στο δώσουν αν δεν με προφτάσεις. Στεναχωριέμαι που σε έφερνα σε
δύσκολη θέση και ντρεπόσουν για μένα τη μονόφθαλμη. Αλλά, βλέπεις, όταν ήσουν
πολύ μικρός, είχες ένα πολύ σοβαρό ατύχημα κι έχασες το μάτι σου. Δεν μπορούσα
να σκεφθώ ότι θα μεγαλώσεις και θα ζήσεις με ένα μάτι. Έτσι, σου έδωσα το δικό
μου. 'Ήμουν τόσο περήφανη που ο γιος μου θα έβλεπε τον κόσμο με τη δική μου
βοήθεια, με το δικό μου μάτι, αψεγάδιαστος... Έχεις πάντα όλη την Αγάπη μου! Η
μητέρα σου
Άγγελος
Σικελιανός - Της μάνας μου
Ένα από τα πρόσωπα που συνέβαλαν
στη διαμόρφωση της χαρισματική προσωπικότητας του ποιητή είναι και η μάνα του,
τη σημαντική συμβολή της οποίας αναγνωρίζει ο ποιητής γεμάτος αυτοπεποίθηση.
Ω μάνα μου, εφταπάρθενη
βαθιά αγκαλιά
που ως ουρανός ανοίγει!
Ανοίγει, ανοίγει —
μα από πού μπορεί η καρδιά να
φύγει;
Πάντα θα ’ρτω να χαϊδευτώ
στα γόνατά σου από τ’ αχνό της
ευλογίας το χέρι·
να πω το λόγο τον παλιό:
«Μάνα, φωτιά με βύζαξες
κι είναι η καρδιά μου αστέρι;»
Δημιουργική γραφή
Ζητήθηκε να γράψουν ένα δικό τους ποίημα για τη
μητέρα
Δόθηκε ο τίτλος στους μαθητές και τους ζητήθηκε να πλάσουν μια ιστορία με τον τίτλο αυτό.
(Ενδεικτικές απαντήσεις τους: μια ιστορία που έχει να κάνει με λαχείο/έναν τυχερό αριθμό, ένα χρηματοκιβώτιο με κωδικό, να έχει σχέση με μαθηματικά, όπως η ιστορία με τον Ίππασο, κτλ)
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
Οι μαθητές διάβασαν την εισαγωγή του κειμένου, εντόπισαν τις λέξεις-φράσεις που δε γνώριζαν τη σημασία τους (πχ άβουλος, σκιαγραφεί, ευτράπελο, παθητική ψυχολογία) και συζητήθηκε η έννοιά τους.
Ακολούθησε η ανάλυση του κειμένου. Εντόπισαν οι μαθητές το ρηματικό πρόσωπο (α΄ ενικό: φώναξα, σου έκανα πλάκα) και κατάλαβαν ποιος είναι ο αφηγητής του κειμένου (το αφεντικό της Ιουλίας) και άρα τον τύπο του αφηγητή (ομοδιηγητικός)
Σημειώσαμε στον πίνακα τα ποσά που της αφαιρούσε κάθε φορά και κάναμε τις αφαιρέσεις.
Εντοπίσαμε τους λόγους για τους οποίους έλεγε ότι της αφαιρεί χρήματα καθώς και τις αντιδράσεις της Ιουλίας (προσπάθεια να τις αναπαραστήσουμε)
Σχολιάσαμε τους αφηγηματικούς τρόπους (αφήγηση, περιγραφή, διάλογος, σχόλιο κτλ) και τον ρόλο τους.
Σκιαγραφήσαμε τον χαρακτήρα της Ιουλίας καθώς και του αφεντικού της πριν και μετά την αποκάλυψη της φάρσας.
2 μαθητές δραματοποίησαν τον διάλογο του κειμένου αλλά και την άλλη εκδοχή που τους ζητήθηκε με την Ιουλία να διεκδικεί τα δικαιώματά της. (Δραματοποίηση)
Οι μαθητές κλήθηκαν να δώσουν ένα δικό τους τέλος στην ιστορία. (Δημιουργική γραφή)
Π 1. Πώς αντιλαμβάνεστε το νόημα της
παρακάτω φράσης;
Παιδεία
ευτυχούσι μεν εστί κόσμος, ατυχούσι δε καταφύγιον.
(Ισοκράτης, 436-338 π.Χ.,
Αθηναίος ρήτορας)
(μτφρ: η μόρφωση
είναι στολίδι γι’ αυτούς που ευτυχούν και
καταφύγιο γι’ αυτούς που δυστυχούν).
2. 2. Να περιγράψετε και να ερμηνεύσετε τις
παρακάτω εικόνες.
3. 3. Να αναφέρετε λέξεις που σας έρχονται
στο μυαλό όταν ακούτε για
"κακό μαθητή".
4. 4. Πώς περιγράφεται στα 2 τραγούδια ο
κακός ο μαθητής και πώς στο 3ο τραγούδι ο καλός μαθητής;
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Ανδρέας Λασκαράτος γεννήθηκε το 1811 στο Ληξούρι σε μία περίοδο που τα Επτάνησα περνούσαν από τη γαλλική στην αγγλική προστασία. Υπήρξε έντονα σατιρικός και αμετακίνητος στις απόψεις του, παραδίδοντας έργα που έρχονται σε σύγκρουση με τις αντιλήψεις της εποχής του. Το γεγονός ότι δε δίσταζε να εκφράζει ελεύθερα και ανεπηρέαστα τις απόψεις του στηλιτεύοντας την υποκρισία, αποτέλεσε την κύρια αιτία για τη φυλάκιση, τους διωγμούς και τους αφορισμούς που υπέστη κυρίως από την εκκλησία αλλα και από τους διάφορους θιγόμενους της εποχής του. Πέθανε στο Αργοστόλι, όπου διέμενε μετά από τους διωγμούς που υπέστη, στις 24 Ιουλίου 1901, αλλά το έργο του παραμένει διαχρονικό έως σήμερα. Όσοι το έχουν μελετήσει αντιλαμβάνονται ότι ήταν ένας άνθρωπος που έβλεπε ιδιαίτερα μπροστά για την εποχή του και σήμερα, όσα αυτός είχε προβλέψει και επιθυμούσε είτε να αλλάξει είτε να εμποδίσει, έχουν κατά κανόνα επαληθευτεί.
4η εν: «Εις δε τες προετοιμασίες
του…….οι καθηγηταί τον αδικήσανε!» :
5η εν: «Αλλά
ο τοιούτος μαθητής…..των συμπολιτών του»:
7. 7. Γλώσσα του κειμένου:
Παράλληλα κείμενα
1.
Ζακ Πρεβέρ, «Ο κακός μαθητής»
«Λέει όχι με το κεφάλι
μα λέει ναιμε την
καρδιά…
Λέει ναι σε όσους αγαπάει
Λέει όχι στον καθηγητή
είναι ορθός τον ρωτάν
κι όλα τα προβλήματα έχουν δοθεί.
Ξαφνικά τον πιάνουν ακατάσχετα γέλια
και τα σβήνει όλα, τα ψηφία και τις λέξεις,
τις ημερομηνίες και τα ονόματα
και παρά τις φοβέρες του καθηγητή ,
κάτω από τα γιουχαΐσματα
των καλών μαθητών
με κιμωλίες όλων των χρωμάτων,
πάνω στο μαυροπίνακα της δυστυχίας
ζωγραφίζει το πρόσωπο της ευτυχίας.»
(Ζακ Πρεβέρ, από την ποιητική του συλλογή «Κουβέντες».)
2.Ο καλός µαθητής(Ανδρέας Λασκαράτος)
Ο καλός µαθητής, και
εννοώ επιµελής µαθητής, είναι εκείνος οπού σπουδάζει, όχι διά να ξέρει να πει
το µάθηµα, αλλά διά να αποχτήσει µάθησΙν. Μαθηταί δε τοιούτοι δυστυχώς είναι
λίγοι.
Ο καλός τούτος
µαθητής, αντίθετον του κακού µαθητή, θεωρεί κάθε µάθηµα ως µερίδα πνευµατικής
θροφής, την οποίαν προσπαθεί ν’ αφοµοιώσει µε την ψυχή του. ∆εν τόνε δικάει 1
ναν το µάθει· αλλ’ αφού το µάθη, το εξετάζει σαν ανατόµος εις όλα του τα µέρη,
ποριζόµενος από αυτό την όσο περισσότερην ωφέλειαν.
Οι εορτές δεν είναι δι’ αυτόν αφορµές να διασκεδάζει· αλλά
ευκαιρίες να καταγίνεται ελευθέρως και ανεµποδίστως εις τη σπουδή του. Μένει
αµέτοχος εις τον συνεταιρισµόν της κλάσεως. Γυρεύει τη δουλειά του, δηλαδή τη
σπουδή του· και αδιαφορεί εις τες εορτές, επειδή αυτός τες κάµνει σπουδάσιµες.
Ο τοιούτος επιµελής µαθητής είναι πάντα έτοιµος να δεχθεί
εξέτασες. Και όµως, εις τες γενικές εξέτασες του σχολαστικού χρόνου αφιερώνεται
στη σπουδή, και σπουδάζει ακαταπαύστως διά να ταχτοποιήσει στο πνεύµα του τες
γνώσες οπού έλαβε µέσα στο χρόνο· να κάµει µε αυτές, εις κάθε κλάδον µαθήσεως,
ένα σύνολο ταχτοποιηµένο· το οποίον θέλει είναι η ωφέλεια που του επρόκυψε από
τους κόπους του της χρονιάς εκείνης, και µέρος της περαιτέρω του µορφώσεως, και
της µελλούσης προκοπής του.
Ο µαθητής τούτος, όταν εις ανδρικήν ηλικίαν, θέλει έχει
προκοπήν, ικανότητα, ηµπόρεσην· και θέλει είναι ποθητός και επιζήτητος εις όλα
τα µέρη· ώστε και να µπορεί να ζει, αν του χρειαεί, µε την προκοπήν του.
Επειδή, «όποιος ξέρει, µπορεί».
1=αρκεί
Να γράψετε μια παράγραφο με
σύγκριση-αντίθεση αναφέροντας τα χαρακτηριστικά του κακού μαθητή και του καλού
μαθητή έτσι όπως παρουσιάζονται από τον Λασκαράτο.
Στον παραπάνω σύνδεσμο υπάρχουν
εργασίες μαθητών που αναφέρονται με χιουμοριστικό τρόπο στον κακό μαθητή της
τηλεκπαίδευσης. Βιώσατε κι εσείς με παρόμοιο τρόπο τα μαθήματα κατά την περίοδο
της τηλεκπαίδευσης; Να αναφέρετε ευτράπελα περιστατικά.
Αρχικά δόθηκε η ευκαιρία στους μαθητές ανά θρανίο να αναφέρουν ο ένας στον άλλον ένα περιστατικό ρατσιστικής συμπεριφοράς που θυμούνται πιο έντονα μέσα σε 5 λεπτά. Έπειτα, ο καθένας αφηγήθηκε στην ολομέλεια της τάξης το περιστατικό του διπλανού του.
Δύο μαθητές της τάξης διάβασαν τον διάλογο του κειμένου 1 του σχολικού βιβλίου (δραματοποίηση) και στη συνέχεια ακολούθησε διάλογος για το τι είναι ρατσισμός, πού οφείλεται, αν κάποιος γεννιέται ρατσιστής.
Kείμενο 1 O ρατσισμός όπως τον εξήγησα στην κόρη μου
– Πες μου, μπαμπά, τι είναι ο ρατσισμός;
– Ο ρατσισμός είναι μια αρκετά συνηθισμένη συμπεριφορά, κοινή σ' όλες τις κοινωνίες, που περνάει δυστυχώς απαρατήρητη σε ορισμένες χώρες, επειδή συμβαίνει να μην την προσέχουν αρκετά. Σημαίνει καχυποψία, ακόμα και περιφρόνηση, απέναντι στα πρόσωπα που έχουν φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά διαφορετικά από τα δικά μας.
– Όταν λες «κοινή», εννοείς φυσιολογική;
– Όχι. Δεν είναι φυσιολογική μια συμπεριφορά επειδή είναι συνηθισμένη. Κατά κανόνα, ο άνθρωπος έχει την τάση να μην εμπιστεύεται κάποιον που είναι διαφορετικός απ' αυτόν, έναν ξένο, για παράδειγμα. Είναι μια συμπεριφορά παλιά όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος. Είναι πανανθρώπινη. Iσχύει για όλους.
– Αν ισχύει για όλους, θα μπορούσα κι εγώ να είμαι ρατσίστρια!
– Πρώτα απ' όλα, η αυθόρμητη φύση των παιδιών δεν είναι ρατσιστική. Ο άνθρωπος δε γεννιέται ρατσιστής. Αν οι γονείς του ή οι συγγενείς του δεν του βάλουν στο κεφάλι ρατσιστικές ιδέες, δεν υπάρχει λόγος να γίνει ρατσιστής. Αν, για παράδειγμα, σου πουν ότι αυτοί που έχουν λευκό δέρμα είναι ανώτεροι απ' αυτούς που έχουν μαύρο κι εσύ πάρεις στα σοβαρά αυτή τη διαβεβαίωση, θα μπορούσες να υιοθετήσεις μια ρατσιστική συμπεριφορά απέναντι στους μαύρους.
– Tι είναι να είναι κάποιος ανώτερος;
– Είναι, για παράδειγμα, να πιστεύεις ότι, επειδή έχεις λευκό δέρμα, είσαι πιο έξυπνος από κάποιον που το δέρμα του έχει άλλο χρώμα, μαύρο ή κίτρινο. Με άλλα λόγια, τα φυσικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου σώματος, που μας κάνουν να διαφέρουμε ο ένας από τον άλλο, δε συνεπάγονται καμιά ανισότητα.
– Πιστεύεις ότι κι εγώ θα μπορούσα να γίνω ρατσίστρια;
– Δεν αποκλείεται να γίνεις. Όλα εξαρτώνται από την εκπαίδευση που θα λάβεις. [...]
– Τι είναι «ρατσιστής»;
– Ρατσιστής είναι αυτός που, με το πρόσχημα ότι δεν έχει το ίδιο χρώμα δέρματος ούτε την ίδια γλώσσα ούτε τον ίδιο τρόπο να γιορτάζει με κάποιον άλλο, πιστεύει ότι είναι καλύτερος, ας πούμε ανώτερος, απ' αυτόν που είναι διαφορετικός από τον ίδιο. Επιμένει να πιστεύει ότι υπάρχουν πολλές φυλές και λέει στον εαυτό του: «Η δική μου φυλή είναι ωραία και ευγενική. Οι άλλες είναι άσχημες και κτηνώδεις».
– Δεν υπάρχει μια φυλή που να είναι καλύτερη;
– Όχι. Ορισμένοι ιστορικοί, το 18ο και το 19ο αιώνα, προσπάθησαν να αποδείξουν ότι υπάρχει η λευκή φυλή, που είναι δήθεν καλύτερη στο σωματικό και στο διανοητικό επίπεδο απ' ό,τι η υποτιθέμενη μαύρη φυλή. Εκείνη την εποχή, πίστευαν ότι η ανθρωπότητα χωριζόταν σε πολλές φυλές. Ένας ιστορικός (ο Ερνέστ Ρενάν, 1823-1892) προσδιόρισε μάλιστα και τις ανθρώπινες ομάδες που ανήκαν στην «κατώτερη φυλή»: ήταν οι μαύροι της Αφρικής, οι αυτόχθονες της Αυστραλίας και οι Ινδιάνοι της Αμερικής. Γι' αυτόν, «ο μαύρος είναι σε σχέση με τον άνθρωπο αυτό που είναι ο γάιδαρος σε σχέση με το άλογο», δηλαδή «ένας άνθρωπος που του λείπει η νοημοσύνη και η ομορφιά»! Όμως, όπως είπε ένας καθηγητής της ιατρικής ειδικός στο αίμα, «οι καθαρές φυλές στο ζωικό βασίλειο δεν μπορούν να υπάρξουν παρά μόνο σε πειραματική κατάσταση στο εργαστήριο, όπως συμβαίνει με τα ποντίκια για παράδειγμα». Προσθέτει ότι «ανάμεσα σ' έναν Κινέζο, σ' έναν κάτοικο του Μάλι και σ' ένα Γάλλο υπάρχουν περισσότερες κοινωνικοπολιτιστικές παρά γενετικές διαφορές».
Tahar Ben Jelloun, O ρατσισμός όπως τον εξήγησα στην κόρη μου, μτφρ. Aγγέλα Bερυκοκάκη εκδ. Nέα Σύνορα / A.Α. Λιβάνη, 1998
Προβλήθηκε στους μαθητές το παρακάτω άρθρο και εικόνες για τον μικρό Αϊλάν.
Πήραν φωτιά σήμερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: οι χρήστες είναι συγκλονισμένοι από την ιστορία του μικρού Σύρου που πνίγηκε μαζί με τον πεντάχρονο αδερφό του και τη μητέρα, όταν η βάρκα που θα τους μετέφερε στην Ευρώπη και την υπόσχεση μιας ανθρώπινης ζωής, αναποδογύρισε.
Η φωτογραφία του τρίχρονου Αιλάν Κούρντι να κείτεται νεκρός στην τουρκική ακτή, συγκλόνισε την υφήλιο. Η εικόνα είναι συνταρακτική: το άψυχο σώμα ενός τρίχρονου αγοριού, με το κόκκινο μπλουζάκι του και τα μωρουδιακά του παπούτσια σε ένα σημείο που η συλλογική συνείδηση ταυτίζει με στιγμές απόλαυσης και χαράς – εκεί που σκάει το κύμα.
Αυτό το παιδί θα μπορούσε όπως όλα τα «τυχερά» παιδιά αυτού του κόσμου να παίζει εκεί με τα κουβαδάκια του – όμως ο Αιλάν είχε την ατυχία να γεννηθεί στο Κομπάνι της Συρίας.Η εικόνα υπενθυμίζει με τον πιο σοκαριστικό τρόπο πως τα νούμερα και οι ξύλινες εκφράσεις για «χιλιάδες μετανάστες» αφορούν ανθρώπους. Με σάρκα και οστά. Και πολύ συχνά με παπούτσι νούμερο 28.
Είδαν οι μαθητές βίντεο με την ιστορία του Αφγανοαμερικανού μυθιστοριογράφου Khaled Hosseini με τον τίτλο "Sea Prayer", όπως και τον Μανώλη Γλέζο να διαβάζει το ποίημά του για τον Αϊλάν.
Οι μαθητές διάβασαν το άρθρο με την ιστορία της Μαλάλα που πυροβόλησαν οι Ταλιμπάν στο κεφάλι γιατί ήθελε να πάει στο σχολείο, και είδαν βίντεο με αποσπάσματα από την ομιλία της το 2014 κατά την απονομή βραβείου Νόμπελ.
Είχαν οι μαθητές την ευκαιρία να συνομιλήσουν μέσω Zoom με Αφγανό πρώην μαθητή που έφτασε στην Ελλάδα ως ασυνόδευτοπαιδί και τώρα εργάζεται στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και συγχρόνως σπουδάζει Οικονομικά στην Αθήνα. Τους μίλησε για τους λόγους που τον ώθησαν να φύγει από τη χώρα του μόνος του, για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε καθώς και για τη θέλησή του
Προβλήθηκε και διαβάστηκε το παρακάτω άρθρο για μαθητή με κινητικά προβλήματα του Εσπερινού Γυμνασίου-Λυκείου Μυτιλήνης, ο οποίος κατάφερε να περάσει και να κάνει σπουδές στο Πανεπιστήμιο.
Πέρασαν περίπου 8 χρόνια για να μιλήσουμε με τον Παναγιώτη Τινέλλη. Είχαμε πρωτοσυναντηθεί στο Εσπερινό Σχολείο της Μυτιλήνης για να μιλήσουμε με τον 40χρονο τότε με ολική τετραπληγία που πήγε να γραφτεί, να ξαναμπεί στη σχολική αίθουσα για να λάβει το απολυτήριό του. Σήμερα, συγκινεί τους πάντες, όχι μόνο γιατί ολοκλήρωσε το σχολείο, αλλά και γιατί ολοκλήρωσε και τις σπουδές του στην Κοινωνική Ανθρωπολογία και Ιστορία.Ο ίδιος θέλησε να μοιραστεί μαζί μας την ευγνωμοσύνη που νιώθει για το Εσπερινό Λύκειο Μυτιλήνης:
«Ονομάζομαι Παναγιώτης Τινέλλης, είμαι 48 ετών, ζω μόνιμα στη Μυτιλήνη και ολοκλήρωσα το σχολείο στο εσπερινό λύκειο Μυτιλήνης από όπου είχα διακόψει τη μαθητική μου πορεία το 1989». Ηταν μόλις 15 ετών, ο Παναγιώτης Τινέλλης, όταν το τροχαίο ατύχημα, τον καθήλωσε σε αναπηρικό αμαξίδιο με σοβαρή τετραπληγία, βγάζοντάς τον έξω από τους ρυθμούς της καθημερινότητας, τις κοινωνικές δραστηριότητες και τις διάφορες ευκαιρίες που παρουσιάζονται σε κάθε έφηβο όσον αφορά την ζωή, το μέλλον και τους στόχους του.
«Μου πήρε πολλά χρόνια για να επανέλθω ώσπου το καλοκαίρι του 2014 βλέποντας ότι τόσο το εκπαιδευτικό σύστημα όσο και η κοινωνία είχαν ωριμάσει αρκετά για να μπορέσουν να αποδεχτούν και να υποδεχθούν στο χώρο τους ανθρώπους με κινητική αναπηρία. Συνεπώς, αποφάσισα να γραφτώ στο εσπερινό σχολείο Μυτιλήνης με λυκειακές τάξεις προκειμένου να ολοκληρώσω αυτό το «μεταβατικό» στάδιο για να προχωρήσω στις σπουδές μου όχι μόνο για λόγους επαγγελματικής αποκατάστασης αλλά κυρίως για λόγους ισάξιας κοινωνικής αμοιβαιότητας και προσφοράς στον τόπο που ζω θέλοντας να είμαι ενεργός πολίτης ως μέλος της τοπικής κοινωνίας.»
Η πλούσια εμπειρία του στο σχολείο
«Η εμπειρία μου στα τέσσερα χρόνια φοίτησης στο εσπερινό λύκειο είναι πλούσια και προέκυψε μέσα από πολλούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα μέσα από μια οικεία σχέση μεταξύ καθηγητών και μαθητών, μέσα από τις ιδιαίτερες σχέσεις που δημιουργήθηκαν μεταξύ μαθητών.
Μέσα από την πολύ ενδιαφέρον συνύπαρξη μαθητών διαφόρων ηλικιών, κοινωνικής τάξης και καταγωγής, καθώς επίσης και μέσα από την παραγωγική προσφορά ενός «πραγματικού» σχολείου όσον αφορά τον τρόπο διδασκαλίας, το περιεχόμενο μάθησης και εντέλει την γνώση που σου παρέχεται. Όλοι αυτοί οι παράγοντες και άλλοι τόσοι όχι μόνο μου πρόσφεραν ένα δημιουργικό ενδιαφέρον για να συνεχίσω σε αυτό που λέμε δια βίου μάθησης αλλά κυρίως άνοιξαν διάπλατα τους ορίζοντες για την είσοδό μου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ουσιαστικά, το εσπερινό σχολείο ενθάρρυνε την επιθυμία μου να σπουδάσω το αντικείμενο που ήθελα. Μέχρι και την τελευταία στιγμή, οι καθηγητές μέσα από τον θεσμό του εσπερινού λυκείου, φρόντισαν να με προετοιμάσουν κατάλληλα, με το να μου παρέχουν επαρκή γνώση τόσο για να μπορέσω να σταθώ ισάξια στα μαθήματα που θα συναντούσα στο πανεπιστήμιο όσο και για μια ισότιμη είσοδο στο πανεπιστήμιο με μαθητές ημερήσιου σχολείου»
Ενδεικτικά, αναφέρει ένα παράδειγμα:
«Κατά την διάρκεια ημερών με βαρύ χειμώνα όπου αδυνατούσα να παρευρίσκομαι στο σχολείο για να παρακολουθήσω το μάθημα οι καθηγητές, με την σύμφωνη θέση του λυκειάρχη, προχώρησαν στην κατ’ οίκον διδασκαλία μου για όσο καιρό χρειάστηκε μέχρι να επιστρέψω στην τάξη.Ένα δεύτερο παράδειγμα που θέλω να αναφέρω είναι ότι οι μαθητές, και πλέον φίλοι μεταξύ τους, εμπράκτως στήριζαν ο ένας τον άλλον προκειμένου να μην νιώθουν ότι υπάρχει μαθησιακό χάσμα μεταξύ τους ιδίως όταν ανάμεσά τους υπήρχε κάποιος αδύναμος μαθησιακά μαθητής.Είναι σημαντικό επίσης να αναφέρω μέσα από την εμπειρία μου ότι οι πολύ ιδιαίτερες σχέσεις που δημιουργήθηκαν μέσα στο κλίμα του εσπερινού σχολείου παραμένουν ως εφόδιο στη ζωή μου γεγονός που αποδεικνύει ότι δεν ήταν περιττή η επιστροφή μου στο σχολείο και ούτε πήγαν χαμένα όλα αυτά τα χρόνια.Αν θέλετε να το θέσω διαφορετικά, η απόφαση που πήρα να συνεχίσω την μαθησιακή μου πορεία στο εσπερινό σχολείο ήταν κυρίως μια απόφαση που μου πρόσφερε ευκαιρίες, αναγνώριση, αυτογνωσία και ενίσχυση της προσωπικότητάς μου.Σήμερα, είμαι απόφοιτος πανεπιστημίου του τμήματος «κοινωνικής ανθρωπολογίας και ιστορίας»,ένα αντικείμενο που ασχολείται με τις ιδιαιτερότητες και την οργάνωση του ανθρώπου, της κοινωνίας, των διάφορων πολιτισμικών ομάδων και πολυπολιτισμικών φαινομένων.
Ένα αντικείμενο, το οποίο μου προσέφερε πάρα πολλά όπως π.χ. ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ικανότητα κατανόησης των ποικίλων αντιλήψεων και ζητημάτων που μας περιβάλλουν. Πρόκειται για ένα επιστημονικό αντικείμενο που με έχει γαλουχήσει πνευματικά ως κοινωνικό ανθρωπολόγο και ως συνειδητοποιημένο πολίτη γιατί η γνώση είναι τροφή και ως γνωστόν η «τροφή» είναι η πρώτη βιολογική ανάγκη του ανθρώπου.
Αυτά τα οφέλη δεν θα τα είχα αποκτήσει εάν δεν υπήρχε ο θεσμός του νυχτερινού σχολείου, τουλάχιστον ως υπόβαθρο, να προετοιμάσει κατάλληλα την συνέχεια της μαθησιακής μου πορείας. Πώς μπορεί να μην είναι ευγνώμων κανείς!»
Παράλληλα, στο μάθημα της Λογοτεχνίας συνδυαστικά είδαμε το κείμενο "Απομνημονεύματα" της Ε.Μαρτινέγκου και συζητηθηκαν κι άλλες περιπτώσεις ανά τον κόσμο, ακόμα και στη σημερινή εποχή, που σχετίζονται με τις διακρίσεις κατά των γυναικών.
Δόθηκε φύλλο εργασίας με κείμενα και ακολούθησε συζήτηση για τα εντοπιστούν οι μορφές του ρατσισμού, οι αιτίες του, οι συνέπειές του.
Δόθηκε στους μαθητές το παρακάτω κείμενο και έπειτα τους ζητήθηκε να προβούν στην παραγωγή γραπτού λόγου.
Το να κρίνεις κάποιον αρνητικά με βάση αποκλειστικά το χρώμα, το φύλο, τον
σeξουαλικό του προσανατολισμό, το επάγγελμα ή την κοινωνική του τάξη δε σε
κάνει ανώτερο. Γιατί δε ξέρεις την ιστορία του άλλου, αλλά μόνο μια επιφανειακή
ιδιότητά του.
Δεν ξέρεις το βάθος και την καλοσύνη αυτού του ανθρώπου. Αλλά όχι, αυτά δεν
έχουν σημασία. Σκέφτεσαι για εκείνον στερεοτυπικά και τον απορρίπτεις για την
όποια ιδιότητά του.
Χωρίς να έχει κάνει τίποτα σε εσένα ή σε οποιονδήποτε άλλο, παρά την τιμιότητα
και την αξιοπρέπειά του, εκφράζεσαι για εκείνον με τον πιο υποτιμητικό τρόπο.
Το να μειώνεις τον άλλον δε σε κάνει ανώτερο. Αντίθετα, σε υποτιμά και δηλώνει
το χαμηλό επίπεδο ανθρωπιάς σου.
Το να μειώνεις τον άλλον, δε σε κάνει ανώτερο. Συγγνώμη, αλλά σε κάνει ρατσιστή
και δείχνει ένα σημαντικό έλλειμμα αυτοεκτίμησης και αγάπης. Δηλώνει -στα μάτια
μου- μια απεγνωσμένη προσπάθεια να πατήσεις πάνω σε κάποιον, που δε σου έχει
κάνει τίποτα για να αποκτήσει νόημα και αξία έστω για μια στιγμή η -κατά τα
άλλα- μάταιη ζωή σου.
Δείχνει την αδυναμία σου να αποδεχτείς και να αγαπήσεις τον εαυτό σου και κατ’
επέκταση και τους άλλους. Δείχνει ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας, που απωθεί και
σε κάνει να φαίνεσαι μικροπρεπής.
Το να μειώνεις τον άλλον δε σε κάνει ανώτερο. Αντίθετα, μειώνει εσένα τον ίδιο.
Οι περισσότεροι, ενώ συμφωνούμε θεωρητικά σε όλα αυτά, στην καθημερινότητά μας
συχνά δείχνουμε εκούσια ή ακούσια ένα σκληρό ρατσιστικό πρόσωπο.
Δε χρειάζεται να εκδηλωθεί με ακραία μορφή. Μπορεί να είναι ακόμα και ένα
αστείο ή ένας χαρακτηρισμός. Για μας, μπορεί να μη φαίνεται και τόσο σπουδαίο,
αλλά μπορεί να χαλάσει τη μέρα και την ψυχολογία κάποιου συνανθρώπου μας. Ας
είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί με το τι λέμε… γιατί η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει, μα
κόκκαλα τσακίζει. από τη Σιμόνη Ζαρκάδα
- enallaktikidrasi.com
Παραγωγή γραπτού λόγου
Υποθέστε ότι
έχουν παρατηρηθεί συμπεριφορές ρατσιστικές στο σχολείο σας (πχ ανάλογα με το
χρώμα του δέρματος, την καταγωγή, τη θρησκεία, το ντύσιμο, την εξωτερική εμφάνιση, το φύλο κτλ)
και αποφασίζετε να γράψετε ένα άρθρο στη σχολική εφημερίδα απευθυνόμενοι στους
συμμαθητές σας. Στο άρθρο αυτό αναφέρεστε στις συμπεριφορές που παρατηρούνται
και είναι κατακριτέες, στις επιπτώσεις τους για τα άτομα και τη σχολική
κοινωνία ενώ στο τέλος προτρέπετε τους αναγνώστες σας να αποφεύγουν τέτοιου
είδους συμπεριφορές.
