ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (ΕΚΟΥΤΣΙΔΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ)

 ΕΝΟΤΗΤΑ 29. ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ

https://www.slideshare.net/slideshow/29-10614075/10614075

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ- Α΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Δραστηριότητα 1: Αιτίες 1^ου Βαλκανικού Πολέμου

 

Μελετώντας τις παρακάτω πηγές να εντοπίσετε τις αιτίες του Α΄ Βαλκανικού πολέμου:

 

Πηγή 1

 

Πριν την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου

 

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

 

 Κατά τον Νοέμβριο του 1908 έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη οι πρώτοι πληρεξούσιοι για το Οθωμανικό Κοινοβούλιο. Μουσουλμάνοι βουλευτές μιλούσαν για «ένδοξα γεγονότα» που οδηγούσαν τις πολλές εθνότητες της Αυτοκρατορίας σε ισότητα. Παντού ακούγονταν κηρύγματα αδελφοσύνης. Δύο χρόνια αργότερα οι προσπάθειες των Τούρκων για την πραγματοποίηση των αδελφικών αυτών υποσχέσεων είχαν αποτύχει ολοκληρωτικά. Δυστυχώς, μετά από είκοσι τρεις περίπου μήνες η θρησκευτική διαμάχη μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία συνεχίστηκε, μεγαλύτερη από πριν, και η αμοιβαία δυσπιστία μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών έγινε μεγαλύτερη από όσο ήταν προ του Συντάγματος.  Ευθύνη για τις εξελίξεις βαραίνει και τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις, εφόσον ενδιαφέρονταν κυρίως για τις εμπορικές παραχωρήσεις που εξασφάλιζαν για τις χώρες τους από την Οθωμανική αυτοκρατορία.

 

 

ΚΛΙΜΑΚΟΥΜΕΝΗ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ

 

Το πρώτο αληθινό σφάλμα των Νεοτούρκων ήταν η στρατολογία των Χριστιανών. Χιλιάδες νεαροί Χριστιανοί της Μακεδονίας, προκειμένου να αποφύγουν τη στράτευση, εγκατέλειπαν τον αγρό, το κοπάδι, τις εργασίες τους εν γένει και οι εντιμότεροι από αυτούς αποδημούσαν σε άλλες χώρες, ενώ άλλοι κατέφευγαν στα όρη και δημιουργούσαν συμμορίες. Έτσι, αυξήθηκαν σημαντικά τα ακαλλιέργητα εδάφη, προκλήθηκε φτώχεια.

Τελικά, η απόφαση περί κινητοποιήσεως πάρθηκε από τους Γενικούς Προξένους των Βαλκανικών Κρατών στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1912.

http://www.balkanwars.gr/istoria-valkanikon-polemon.html

 

 

Δραστηριότητα 2: Συμμαχία των βαλκανικών κρατών

Με τη βοήθεια του χάρτη και του σκίτσου, ποια κράτη θα διεκδικήσουν την απελευθέρωση εδαφών της βαλκανικής; Μπορείτε να σχολιάσετε το σκίτσο;

 

 

            

 

Βουλγαρία                                        Σερβία                     Μαυροβούνιο

     

 

Δραστηριότητα 3: Σημασία της Θεσσαλονίκης

Με τη βοήθεια των παρακάτω πηγών να εντοπίσετε τους λόγους για τους οποίους τα βαλκάνια κράτη και όχι μόνο ήθελαν να ελέγχουν την πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη.

Η ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΜΕΓΑΛΟΥΠΟΛΗ – ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το 1912 η Θεσσαλονίκη είχε 150.000 κατοίκους. Την ίδια εποχή το Βελιγράδι (η μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες Βαλκανικές πόλεις) αριθμούσε μόνο 120.000 κατοίκους.

Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης δεν ήταν αμιγής, αλλά αποτελείτο από πολλές εθνότητες. Σύμφωνα με στοιχεία του 1910 αριθμούσε 35.000 Έλληνες, 30.000 Τούρκους, 65.000 Ισραηλίτες και 2.200 κατοίκους διαφόρων άλλων εθνικοτήτων.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αποτελούσε το μεγαλύτερο κέντρο της Βαλκανικής από συγκοινωνιακή, βιομηχανική και εμπορική σκοπιά. Μπορεί να θεωρηθεί πως η Θεσσαλονίκη εξυπηρετούσε μια τεράστια ενδοχώρα: σχεδόν ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Τουρκία (που πριν τους Βαλκανικούς απλωνόταν ως την Αδριατική) ως τις παρυφές της Σόφιας και τα σύνορα της Ερζεγοβίνης προς το βορρά.

Από τα τέλη του 19ου αι. και με τη βοήθεια του σιδηροδρόμου που διέσχιζε τη Βαλκανική τόσο η Βουλγαρία όσο και η Σερβία είχαν κύρια διέξοδό τους στη Μεσόγειο το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Μετά την Κωνσταντινούπολη η Θεσσαλονίκη υπήρξε το σπουδαιότερο οικονομικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής.

ΓΙΑΤΙ ΟΛΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΣΑΝ ΝΑ ΤΗΝ ΕΛΕΓΧΟΥΝ

Η Θεσσαλονίκη είχε εξαιρετική στρατηγική σημασία και αποτελούσε επίκεντρο διεθνών ανταγωνισμών.

Στη θαλάσσια κυριαρχία της Μεγάλης Βρετανίας σε Γιβραλτάρ, Μάλτα, Κρήτη, Κύπρο, Σουέζ, οι Γερμανοί ήθελαν να προτάξουν τον έλεγχο της γραμμής Βερολίνου, Βιέννης, Σόφιας, Κωνσταντινούπολης – Βαγδάτης. (Για το λόγο αυτό είχαν κατασκευάσει τον υπεριρανικό σιδηρόδρομο από τη Νικομήδεια ως τη Βαγδάτη.) Η Γερμανική γραμμή δεν περνούσε από τη Θεσσαλονίκη, όμως οι Γερμανοί επιθυμούσαν τον έλεγχο της πόλης για τη φύλαξη της προαναφερόμενης σιδηροδρομικής γραμμής.

Οι Άγγλοι, πάλι, θέλοντας να αναχαιτίσουν τη Γερμανική επέκταση και να πλήξουν τη Γερμανία, επιθυμούσαν τον έλεγχο της Θεσσαλονίκης.

Η Αυστροουγγαρία, επίσης, την εποφθαλμιούσε, διότι επιθυμούσε να «κατατρώγει» σταθερά την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ακόμα, δρούσε ως «συνέταιρος» της Γερμανίας.

Χαρακτηριστικά, ο Γεώργιος ο Α΄ της Ελλάδος, μετά από μια περιοδεία του στην Ευρώπη λίγο πριν τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο, είχε πει στο Βενιζέλο: «Η Αυστρία θέλει με κάθε μέσον τη Θεσσαλονίκη και φοβάμαι πως θα την πάρει …».

Η Βουλγαρία είχε στο στόχαστρο τη Θεσσαλονίκη, επιθυμώντας άνετη διέξοδο στο Αιγαίο. Για τους ίδιους λόγους την επιθυμούσε και η Σερβία.

Για τους Έλληνες, πάλι, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης σήμανε ένα πρώτο βήμα για την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας. Για το λόγο αυτό η προσπάθεια κατάκτησής της υπήρξε κορυφαία επιδίωξη του Ελληνικού λαού και της πολιτικής ηγεσίας.

      

 

Δραστηριότητα 4: Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Ποιος Έλληνας πολιτικός έκρινε ότι έπρεπε ο ελληνικός στρατός να κατευθυνθεί προς τη Θεσσαλονίκη; Συμφωνούσε ο αρχιστράτηγος; Τι έγινε τελικά;

 

Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1912 η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο με την  Οθωμανική Αυτοκρατορία, έχοντας ως συμμάχους τη Βουλγαρία και τη Σερβία (Α' Βαλκανικός Πόλεμος). Έπειτα από την ολοκλήρωση της επιστράτευσης, ο ελληνικός στρατός χωρίστηκε σε δύο τμήματα, στη Στρατιά Θεσσαλίας υπό τη διοίκηση του διαδόχου Κωνσταντίνου και στη Στρατιά Ηπείρου υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Σαπουντζάκη. Στις 6 Οκτωβρίου η Στρατιά Θεσσαλίας πέτυχε στην Ελασσόνα την πρώτη νίκη των ελληνικών όπλων.

Όμως, από την αρχή των εχθροπραξιών υπήρχε σοβαρή διαφωνία μεταξύ του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο διάδοχος επιθυμούσε πρώτα την κατάληψη του Μοναστηρίου (Μπίτολα Σκοπίων) προς Βορρά, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας την πιθανότητα να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από τον βουλγαρικό στρατό, πίεζε τον Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί προς τη φυσική πρωτεύουσα της Μακεδονίας, μια περιοχή με στρατηγική σημασία, η απελευθέρωση της οποίας αποτελούσε διακαή πόθο του ελληνισμού. «Καθιστώ υμάς υπευθύνους διά πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής» του τηλεγραφεί επιτακτικά. Τελικά, ο Κωνσταντίνος πείθεται με τη μεσολάβηση του πατέρα του βασιλιά Γεωργίου Α' και στις 25 Οκτωβρίου η εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού φθάνει προ των πυλών της Θεσσαλονίκης. Είχε προηγηθεί η απελευθέρωση της Βέροιας, της Νάουσας και της Έδεσσας στις 16, τις 17 και τις 18 Οκτωβρίου αντίστοιχα και στη συνέχεια οι ελληνικές δυνάμεις έδωσαν τη Μάχη των Γιαννιτσών στις 19-20 Οκτωβρίου. «Η μάχη των Γενιτσών δύναται να χαρακτηρισθή ως η μεγαλειτέρα, η πεισματωδεστέρα και λυσσωδεστέρα των μέχρι τούδε μαχών» έγραψε για τη Μάχη ο ανταποκριτής της αθηναϊκής εφημερίδας Σκριπ.

Κατά την υποχώρησή του, ο οθωμανικός στρατός κατέστρεψε τις γέφυρες του Αξιού. Χρειάστηκε η χωρίς σταματημό εργασία του μονάδων του Μηχανικού καθώς και η αξιομνημόνευτη προσφορά των απαραίτητων εργαλείων και υλικών από τους κατοίκους της περιοχής, ιδιαίτερα της Χαλάστρας (Κουλακιά), για να περατωθεί το έργο της γεφύρωσης του Αξιού. Ο δρόμος ήταν πλέον ανοιχτός για τη Θεσσαλονίκη.

Ο Χασάν Ταξίν Πασάς που υπερασπιζόταν τη Θεσσαλονίκη δεν είχε άλλη δυνατότητα, παρά να ζητήσει μια έντιμη συμφωνία για την παράδοση της πόλης. Στις 25 Οκτωβρίου οι απεσταλμένοι του ζήτησαν από τον Κωνσταντίνο να επιτραπεί στον Ταξίν να αποσυρθεί με το στρατό και τον οπλισμό του στο Καραμπουρνού και να παραμείνει εκεί μέχρι το τέλος του πολέμου. Ο Κωνσταντίνος απέρριψε τον όρο του και του πρότεινε την παράδοση του στρατού του και τη μεταφορά του στη Μικρά Ασία με δαπάνες της ελληνικής κυβέρνησης. Ο Ταξίν Πασάς δέχθηκε, τελικά, τους όρους του Κωνσταντίνου και στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί Ιωάννης Μεταξάς (ο κατοπινός δικτάτωρ και ο άνθρωπος του «ΟΧΙ») και Βίκτωρ Δούσμανης μεταβαίνουν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης και υπογράφουν τα σχετικά πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, παραδίνονταν ως αιχμάλωτοι 25.000 τούρκοι στρατιώτες και 1.000 αξιωματικοί. Στην κατοχή του ελληνικού στρατού περιέρχονταν όλος ο βαρύς και ελαφρύς οπλισμός του σχηματισμού (70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 70.000 τυφέκια και πυρομαχικά). Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη δύο τάγματα ευζώνων και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη.

Στις 11 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1912 ο Κωνσταντίνος εισήλθε με το επιτελείο του στη Θεσσαλονίκη και το μεσημέρι έγινε πανηγυρική δοξολογία στο ναό του Αγίου Μηνά. Την ίδια μέρα, κατέφθασαν έξω από τη Θεσσαλονίκη και οι Βούλγαροι, όμως ήταν ήδη αργά.

Στις 29 Οκτωβρίου ήταν η σειρά του βασιλιά Γεωργίου Α' να εισέλθει στην πόλη και να επισημοποιήσει την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους Έλληνες κατοίκους της, με απάθεια ανάμικτη με φόβο του από το μουσουλμανικό στοιχείο.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/328

 

Η πυργοστεφής γυναίκα συμβολίζει την απελευθερωθείσα Θεσσαλονίκη.