ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1. Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
Στην πρώτη αυτή ενότητα οι μαθητές γνώρισαν το ιστορικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκαν το κίνημα του Διαφωτισμού, ήρθαν σε επαφή με τις ιδέες των βασικών εκπροσώπων του και κατανόησαν τη σημασία τους για τις αλλαγές και τις επαναστάσεις που ακολούθησαν τόσο στην Ευρώπη όσο και σε άλλες ηπείρους. Έννοιες όπως γενική βούληση, ανεξιθρησκία, απαραβίαστα φυσικά δικαιώματα, ορθός λόγος, λογική του ανθρώπου, αμφιβολία, απόρριψη αυθεντίας, απόδειξη φυσικών νόμων, οικονομικός φιλελευθερισμός, διάκριση εξουσιών βοήθησαν τους ανθρώπους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, να ζητήσουν συμμετοχή στην εξουσία, να παλέψουν για δημοκρατικές κοινωνίες.
Παιχνίδι Γνώσεων
Για την εμπέδωση των εννοιών αυτών και την καλύτερη κατανόησή τους οι μαθητές του Γ1 και Γ2 συνεργάστηκαν ανά θρανίο, έγραψαν τις δικές τους ερωτήσεις και παίξαμε όλοι μαζί ένα παιχνίδι γνώσεων.
κάρτες με τις ερωτήσεις γνώσεων που έφτιαξαν οι μαθητές
Διάλογος στο σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν (τεχνική θεάτρου)
Αφού γράψαμε με τη βοήθεια των μαθητών στον πίνακα τις βασικές ιδέες του Διαφωτισμού, υποδυθήκαμε τους φορείς των νέων ιδεών. Ως Βολτέρος, Ρουσό, Μοντεσκιέ, Λοκ, Άνταμ Σμιθ κτλ προσπαθήσαμε να κάνουμε έναν διάλογο σα να βρισκόμασταν στο σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν εκφράζοντας τις απόψεις μας.
Καταγραφή του διαλόγου (Δημιουργική γραφή)
Οι μαθητές στη συνέχεια κλήθηκαν να καταγράψουν τον δικό τους διάλογο όπως ο καθένας τον φανταζόταν.
Ενδεικτικές εργασίες μαθητών
- Μαντάμ Ζοφρέν: Καλώς ήρθατε στο σπίτι μου. Είστε καλεσμένοι μου και είστε ευπρόσδεκτοι να συζητήσουμε τις νέες ιδέες που έχετε για την κοινωνία.
- Τζον Λοκ: Πιστεύω πως όλοι έχουμε τα ίδια δικαιώματα επειδή είμαστε άνθρωποι. Για να μπορέσουμε να ζήσουμε σωστά και αρμονικά πρέπει να παραχωρήσουμε κάποιες απο τις ελευθερίες μας στο κράτος με την προϋπόθεση ότι θα σεβαστεί τα υπόλοιπα δικαιώματα και τις υπόλοιπες ελευθερίες μας. Αν, όμως, το κράτος γίνει τυραννικό, έχουμε το δικαίωμα να αντισταθούμε και να διώξουμε με βία τον βασιλιά.
- Ρουσό: Εγώ πιστεύω πως η εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια του λαού και όχι στα χέρια κάποιου βασιλιά. Ο λαός και μόνος αυτός θα πρέπει να αποφασίζει για τη χώρα του. Σημαντικό ρόλο σε αυτό θα παίξει και η εκπαίδευση. Ο δάσκαλος δεν πρέπει να είναι αυθεντία αλλά θα πρέπει να κάνει διάλογο με τους μαθητές και να τους βοηθάει να ανακαλύπτουν την αλήθεια.
- Άνταμ Σμιθ: Κατά την άποψή μου, το κράτος πρέπει να επεμβαίνει ελάχιστα στις οικονομικές δραστηριότητες, να βάζει χαμηλούς φόρους και να υπάρχει ειρήνη ώστε να λειτουργεί η οικονομία φυσικά.
- Μοντεσκιέ: Έχω σκεφτεί ότι οι φορείς της εξουσίας πρέπει να είναι 3 και άρα η εξουσία να διακριθεί σε εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική. Την πρώτη θα ασκεί η κυβέρνηση, τη δεύτερη η Βουλή και την τρίτη οι δικαστές που θα είναι ανεξάρτητοι.
- Βολτέρος: Εγώ πιστεύω πως βασικό δικαίωμα των ανθρώπων είναι να μπορούν να πιστεύουν σε όποια θρησκεία θέλουν και να λένε ελεύθερα την άποψή τους.
.......................................................................................................
- Τζον Λοκ: Καλησπέρα σας. Θα ήθελα να ξεκινήσω αυτή τη συντάντηση όλων μας σε αυτό το σαλόνι αναφερόμενος στα δικαιώματα που έχουμε όλοι σαν άνθρωποι και δε θα έπρεπε κανείς να μπορεί να τα παραβιάσει, όπως είναι το δικαίωμα της ζωής, της ελευθερίας, της περιουσίας κτλ.
- Βολτέρος: Θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου Τζον, καθώς ένα από τα σημαντικότερα δικαιώματά μας πρέπει να είναι η ανεξιρθησκία, το δικαίωμά μας να πιστεύουμε σε όποιον θεό θέλουμε, δικαίωμα το οποίο κανένας δε θα έπρεπε να μας το στερεί.
- Ρουσό: Ναι, σημαντικά είναι όλα αυτά τα ζητήματα περί δικαιωμάτων αλλά θεωρώ πως αυτό στο οποίο θα έπρεπε να δώσουμε βάση αυτή τη στιγμή είναι η εξουσία που θα έπρεπε να βρίσκεται στα χέρια του λαού, ώστε να συμβάλλουμε όλοι στις λήψεις των αποφάσεων κι όλοι μαζί να αποφασίζουμε τι είναι καλύτερο για εμάς και το μέλλον μας.
- Άνταμ Σμιθ: Έχετε όλοι δίκιο. Για μένα είναι σημαντικό, επίσης, το κράτος να επεμβαίνει έστω ελάχιστα στις οικονομικές δραστηριότητες για να υπάρχει μια τάξη και μια ισορροπία σε όλα.
- Μοντεσκιέ: Ακριβώς για να υπάρξει αυτή η τάξη θα χρειαστεί να γίνει διάκριση των εξουσιών. Έχω ήδη ένα σχεδιάγραμμα για το πώς μπορεί να γίνει αυτό. Ελάτε να σας δείξω... Θα πρέπει η εξουσία του ενός να μοιραστεί σε 3 διαφορετικές, την εκτελεστική, τη νομοθετική και τη δικαστική, καθεμία από τις οποίες θα ασκείται από διαφορετικούς φορείς, την κυβέρνηση, τη Βουλή και τους δικαστές.
.................................................................................................
- Ρουσό: Δε γίνεται πλέον να ζούμε έτσι. Κανονικά την εξουσία πρέπει να την έχει ο λαός.
- Υπόλοιποι: Συμφωνούμε. Δεν πρέπει να την έχει ο βασιλιάς αλλά ο λαός.
- Λοκ: Επειδή είναι δύσκολο ίσως αυτό προς το παρόν, εγώ σκέφτηκα "το κοινωνικό συμβόλαιο". Οι πολίτες παραχωρούν με τη θέλησή τους κάποιες από τις ελευθερίες τους ώστε να συμβιώσουν αρμονικά. Αν όμως το κράτος παραβιάσει τους όρους του συμβολαίου αυτού, τότε οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να ξεσηκωθούν και να αντισταθούν.
- Βολτέρος: Συμφωνώ απόλυτα. Επίσης, πιστεύω πως όλοι μας πρέπει να μπορούμε να πιστεύουμε σε όποιον θεό θέλουμε κι αν θέλουμε χωρίς να υπάρχουν διώξεις.
- Υπόλοιποι: Ναι, αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό δικαίωμα που πρέπει να το διεκδικήσουμε.
- Μοντεσκιέ: Για να αποφύγουμε τις αυθαιρεσίες του βασιλιά εγώ προτείνω να γίνει διάκριση των εξουσιών. Την κάθε εξουσία από τις 3, που θα ονομάζονται εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική, θα την ασκούν άλλοι άνθρωποι. Την εκτελεστική η κυβέρνηση που θα εφαρμόζει τους νόμους, τη νομοθετική η Βουλή που θα θεσπίζει τους νόμους και τη δικαστική οι δικαστές που θα είναι υπεύθυνοι για την τήρηση των νόμων και την τιμωρία όσων τους καταπατούν.
- Υπόλοιποι: Τέλεια. Έτσι θα μπορεί ο καθένας μας να διεκδικήσει μέρος της εξουσίας.
- Άνταμ Σμιθ: Θα ήθελα να πω κι εγώ κάτι.
- Υπόλοιποι: Εννοείται, Άνταμ. Σε ακούμε.
- Άνταμ Σμιθ: Θα πρέπει να διεκδικήσουμε χαμηλότερους φόρους, να μη βάζει εμπόδια το κράτος στις οικονομικές δραστηριότητες και να διασφαλίζει την ειρήνη. Έτσι το κράτος θα γίνει καλύτερο.
- Όλοι: Φανταστικά! Επιτέλους συμφωνούμε όλοι ότι πρέπει να αγωνιστούμε για να αλλάξουν τα πράγματα.
...............................................................................................
- Βολτέρος: Δεν πάει άλλο! Κάπως πρέπει να αλλάξει αυτή η κατάσταση!
- Λοκ: Συμφωνώ απολύτως! Δε γίνεται να μην έχει ο καθένας μας τις στοιχειώδεις ελευθερίες και τα δικαιώματα που μας ανήκουν μόνο και μόνο επειδή γεννηθήκαμε άνθρωποι. Πρέπει, επιτέλους, η εξουσία να βοηθήσει και να στηρίξει τους φτωχούς ανθρώπους.
- Ρουσό: Εγώ θα έλεγα να το πάμε ακόμα παραπέρα. Γιατί να μη διεκδικήσουμε ώστε να έχει την εξουσία ο λαός; Οι ίδιοι οι πολίτες είναι αυτοί που μπορούν να αποφασίσουν πιο σωστά από κάθε μονάρχη και βασιλιά τι είναι καλό ή όχι για τους ίδιους.
- Μοντεσκιέ: Εγώ νομίζω πως θα ήταν αρκετό να διαχωρίσουμε τις εξουσίες για να λυθούν τα προβλήματά μας. Μ' αυτόν τον τρόπο δε θα μπορεί ο ένας και μοναδικός βασιλιάς ενός κράτους να κάνει ό τι θέλει.
- Βολτέρος: Εκτός από τα θέματα της εξουσίας, υπάρχουν κι άλλα με τα οποία πρέπει να ασχοληθούμε, όπως αυτό που σχετίζεται με τη θρησκεία. Γιατί να μην μπορεί ο καθένας να πιστεύει στον δικό του Θεό;
- Σμιθ: Συμφωνώ απόλυτα με όλα όσα έχετε πει μέχρι τώρα. Αλλά ας μην ξεχνάμε το πολύ σημαντικό θέμα της παρέμβασης του κράτους στα οικονομικά θέματα των πολιτών. Πρέπει επιτέλους να πάψει αυτή η κατάσταση που επικρατεί στον οικονομικό τομέα.
- Λοκ: Όλα αυτά που ειπώθηκαν μέχρι τώρα ήταν πολύ σημαντικά και σωστά. Ας ελπίσουμε πως μια μέρα με τη διάδοση αυτών των ιδεών μας να πραγματοποιηθούν!
................................................................................................
- Μαντάμ Ζοφρέν: Καλησπέρα, κύριοι. Ευχαριστώ που ήρθατε όλοι εδώ για να μοιραστείτε τις ιδέες σας για ένα καλύτερο μέλλον. Λοιπόν, ακούω τις προτάσεις σας.
- Λοκ: Εγώ πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαιώματα.
- Συμφωνούμε!
- Λοκ: Γι΄αυτό κι εγώ σκέφτηκα τη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου.
- Τι είναι αυτό;
- Λοκ: Λοιπόν, όλοι οι άνθρωποι έχουμε δικαιώματα, κάποια από τα οποία θα τα παραχωρήσουμε στο κράτος για να μπορέσουμε να συμβιώσουμε αρμονικά αλλά άμα το κράτος παραβιάσει παραπάνω από αυτά τα δικαιώματα και αθετήσει τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου, τότε οι πολίτες θα έχουν το δικαίωμα να αντιδράσουν.
- Πολύ καλή ιδέα!
- Ρουσό: Έχω κι εγώ κάτι να προτείνω.
- Ακούμε....
- Ρουσό: Πιστεύω ότι η πολιτική εξουσία πρέπει να είναι στα χέρια του λαού κσι όχι κάποιου ηγεμόνα, γιατί μόνο εμείς ξέρουμε τα πραγματατικά προβλήματα γιατί τα ζούμε.
- Πολύ καλή ιδέα.
- Ναι, την κρατάμε.
- Μοντεσκιέ: Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να γίνει διάκριση των εξουσιών για να γίνουν καλύτερα τα πράγματα.
- Και πώς θα γίνει αυτό;
- Μοντεσκιέ: Ο βασιλιάς έτσι δε θα έχει όλες τις εξουσίες στα χέρια του. Θα υπάρχουν 3 εξουσίες: 1. η εκτελεστική που θα την ασκεί η κυβέρνηση 2. η νομοθετική που θα την ασκεί η Βουλή και 3. η δικαστική που θα την ασκούν οι δικαστές.
- Πολύ καλά όλα αυτά. Έχει να προτείνει κάποιος κάτι για την εκπαίδευση; Γιατί είναι πολύ σημαντική για να ξεσηκωθεί ο κόσμος.
- Ρουσό: Εγώ!
- Για πες μας.
- Ρουσό: Πιστεύω πως ο δάσκαλος δεν πρέπει να λειτουργεί ως αυθεντία, χρειάζεται μόνο να θέτει ερωτήματα και να οδηγεί τους μαθητές στην ανακάλυψη των γνώσεων.
- Πολύ έξυπνο! Έχει κάποιος άλλος να προτείνει κάτι;
- Άνταμ Σμιθ: Εγώ πιστεύω πως το κράτος δε θα πρέπει να επεμβαίνει παρά ελάχιστα στην οικονομική ζωή.
- Ωραία!
- Βολτέρος: Εγώ θέλω να πω πόσο σημαντικό είναι να υπάρξει ανεξιθρησκία.
- Τι είναι αυτό;
- Βολτέρος: Ο κάθε άνθρωπος να έχει το δικαίωμα να πιστεύει σε όποιον Θεό θέλει.
- Πολύ ωραίες οι ιδέες σας! Σας ευχαριστούμε όλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου