ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Έχει προηγηθεί η ανάγνωση του κειμένου 1 του σχολικού βιβλίου και συζήτηση:

Kείμενο 1 O ρατσισμός όπως τον εξήγησα στην κόρη μου

– Πες μου, μπαμπά, τι είναι ο ρατσισμός;

– Ο ρατσισμός είναι μια αρκετά συνηθισμένη συμπεριφορά, κοινή σ' όλες τις κοινωνίες, που περνάει δυστυχώς απαρατήρητη σε ορισμένες χώρες, επειδή συμβαίνει να μην την προσέχουν αρκετά. Σημαίνει καχυποψία, ακόμα και περιφρόνηση, απέναντι στα πρόσωπα που έχουν φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά διαφορετικά από τα δικά μας.

– Όταν λες «κοινή», εννοείς φυσιολογική;

– Όχι. Δεν είναι φυσιολογική μια συμπεριφορά επειδή είναι συνηθισμένη. Κατά κανόνα, ο άνθρωπος έχει την τάση να μην εμπιστεύεται κάποιον που είναι διαφορετικός απ' αυτόν, έναν ξένο, για παράδειγμα. Είναι μια συμπεριφορά παλιά όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος. Είναι πανανθρώπινη. Iσχύει για όλους.

– Αν ισχύει για όλους, θα μπορούσα κι εγώ να είμαι ρατσίστρια!

– Πρώτα απ' όλα, η αυθόρμητη φύση των παιδιών δεν είναι ρατσιστική. Ο άνθρωπος δε γεννιέται ρατσιστής. Αν οι γονείς του ή οι συγγενείς του δεν του βάλουν στο κεφάλι ρατσιστικές ιδέες, δεν υπάρχει λόγος να γίνει ρατσιστής. Αν, για παράδειγμα, σου πουν ότι αυτοί που έχουν λευκό δέρμα είναι ανώτεροι απ' αυτούς που έχουν μαύρο κι εσύ πάρεις στα σοβαρά αυτή τη διαβεβαίωση, θα μπορούσες να υιοθετήσεις μια ρατσιστική συμπεριφορά απέναντι στους μαύρους.

– Tι είναι να είναι κάποιος ανώτερος;

– Είναι, για παράδειγμα, να πιστεύεις ότι, επειδή έχεις λευκό δέρμα, είσαι πιο έξυπνος από κάποιον που το δέρμα του έχει άλλο χρώμα, μαύρο ή κίτρινο. Με άλλα λόγια, τα φυσικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου σώματος, που μας κάνουν να διαφέρουμε ο ένας από τον άλλο, δε συνεπάγονται καμιά ανισότητα.

– Πιστεύεις ότι κι εγώ θα μπορούσα να γίνω ρατσίστρια;

– Δεν αποκλείεται να γίνεις. Όλα εξαρτώνται από την εκπαίδευση που θα λάβεις. [...]

– Τι είναι «ρατσιστής»;

– Ρατσιστής είναι αυτός που, με το πρόσχημα ότι δεν έχει το ίδιο χρώμα δέρματος ούτε την ίδια γλώσσα ούτε τον ίδιο τρόπο να γιορτάζει με κάποιον άλλο, πιστεύει ότι είναι καλύτερος, ας πούμε ανώτερος, απ' αυτόν που είναι διαφορετικός από τον ίδιο. Επιμένει να πιστεύει ότι υπάρχουν πολλές φυλές και λέει στον εαυτό του: «Η δική μου φυλή είναι ωραία και ευγενική. Οι άλλες είναι άσχημες και κτηνώδεις».

Ακολουθούν οι παρακάτω δραστηριότητες:

1^η δραστηριότητα: Προβάλλονται με τη σειρά στους μαθητές 5 ερωτήσεις και πρέπει κάθε φορά να απαντούν σηκώνοντας την κάρτα που τους έχει δοθεί με Ναι ή Όχι. Στόχος είναι να προβληματιστούν και να αναρωτηθούν για τον "αόρατο" ρατσισμό που οι περισσότεροι κρύβουμε μέσα μας, δύσπιστοι απέναντι στο διαφορετικό, όπως αναφέρει και το παραπάνω κείμενο. (6 λεπτά)

1. Ερώτηση 1η

Ερώτηση 2η

1. Ερώτηση 3η

Ερώτηση 4η

Ερώτηση 5η

https://maxmag.gr/apscychologita/stereotypa/attachment/stereotypa-2/

2^η δραστηριότητα: Προβάλλεται στον διαδραστικό πίνακα το βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=4qthc5q9sg4 (10 λεπτά)

Ακολουθεί σύντομη συζήτηση για το είδος ρατσισμού και τις προτάσεις που κάνουν για την εξάλειψή του.

3^η δραστηριότητα: Οι μαθητές, που είναι χωρισμένοι σε 5 ομάδες, βλέπουν την κλίμακα του Allport. Η κάθε ομάδα καλείται να προετοιμάσει μία μορφή δραματοποίησης/δημιουργικής γραφής που θα της δοθεί και να την παρουσιάσει. (20 λεπτά: 15 να το σχεδιάσουν + 10 να το παρουσιάσουν)

1^η ομάδα: Να θυμηθείτε το λογοτεχνικό κείμενο "Ο δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς" που μελετήσατε στην α΄ γυμνασίου με ηρωίδα τη Βερόνικα, την κοπέλα από την Αλβανία. Να αναπαραστήσετε τον διάλογο μεταξύ των ενοίκων της πολυκατοικίας με την ίδια ή με μέλος της οικογένειάς της. (Αν υπάρχει χρόνος θα ερωτηθεί η μαθήτρια που έκανε τη Βερόνικα για τα συναισθήματά της μετά την επίθεση που δέχτηκε).

2^η ομάδα: Να γράψετε τον εσωτερικό μονόλογο ενός ανθρώπου που τον περιθωριοποιούν π.χ. λόγω της καταγωγής του.

(Μετά την παρουσίαση του μονολόγου μπορούμε να δείξουμε στους μαθητές το παρακάτω κείμενο):

Κάποτε ήμασταν οι βρωμοέλληνες

Τον Απρίλη του 1890 ο πρώτος Έλληνας μετανάστης πατά το πόδι του στην Αμερική. Μέχρι το 1924 οι Έλληνες που έψαχναν μια καλύτερη ζωή στην Αμερική έγιναν μισό εκατομμύριο και μέχρι το 1954 που έπαψε να είναι κέντρο υποδοχής είχαν περάσει από εκεί 12 εκατομμύρια. Ανάμεσα τους κι ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων. Όλοι ήλπιζαν για μια καλύτερη ζωή μακριά από πόλεμο, πείνα, διώξεις.

Αφού έφταναν στη Γη της Επαγγελίας, στοιβάζονταν στο νησί Ellis όπου έμπαιναν σε καραντίνα μέχρι να τους γίνουν ιατρικές και άλλες εξετάσεις. Όσοι δεν κρίνονταν υγιείς -σε μια εξέταση που κρατούσε λίγα δευτερόλεπτα- επιβιβάζονταν ξανά στο πλοίο που τους έφερε για να επιστρέψουν πίσω. Πολλοί, κυρίως παιδιά, δεν άντεχαν το ταξίδι και πέθαιναν, είτε στη διάρκεια του ταξιδιού καταλήγοντας στη θάλασσα είτε με το που πατούσαν το πόδι τους. Γύρω στις 3.500 παιδιά πέθαναν στο Ellis.

Όσοι κατάφερναν να πάρουν το πολυπόθητο χαρτί αναμονής, ξεκινούσαν μια νέα οδύσσεια για να βρουν διαμονή και δουλειά. Όσοι δεν μπορούσαν να βρουν εργασία στις μεγαλουπόλεις της ανατολικής ακτής, δελεάζονταν από διάφορους τύπους που εκμεταλλεύονταν τους μετανάστες και μεταφέρονταν στη Δύση όπου τοποθετούσαν σιδηροδρομικές γραμμές, έφτιαχναν δρόμους, έσκαβαν υπονόμους, καθάριζαν τη γη από αγριόχορτα. Κι όφειλαν να πληρώνουν ποσοστά επί του μισθού τους αυτούς που τους βρήκαν την εργασία. Οι οποίοι ήταν συνήθως συμπατριώτες τους.

Οι εργάτες ζούσαν σε παράγκες και οικοτροφεία, διαιρεμένα σύμφωνα με την εθνικότητα. Η ασφάλεια τους δεν είχε σημασία, αφού αν σκοτώνονταν ή σακατεύονταν εύκολα μπορούσαν να αντικατασταθούν. Πολλοί δε αποκτούσαν καινούρια ονόματα, για να μπορούν οι ντόπιοι να τα προφέρουν. Έτσι κι αλλιώς όμως δεν τους φώναζαν με τα ονόματα τους. Οι Έλληνες ήταν οι «greaseballs» (λιγδιάρηδες), οι «dirty Greeks», (βρωμοέλληνες), οι pigs (Polish, Italian, Greeks, Slavs). Στον Νότο δε, η Κου-Κλουξ-Κλαν τους Έλληνες δεν τους θεωρούσε λευκούς.

Έχουν περάσει δεκαετίες από τότε κι η ιστορία επαναλαμβάνεται με νέους πρωταγωνιστές. Νέους κυρίαρχους και νέους επαίτες για δουλειά, σπίτι, πατρίδα… Εμείς έχουμε, προς το παρόν, τον ρόλο αυτού που δέχεται μετανάστες. Οι ρόλοι όμως εναλλάσσονται χωρίς τη δική μας συγκατάθεση. Ένα ντου να κάνει ο Ερντογάν, ακόμα λίγο να ανοίξει η τρύπα του όζοντος και να μας κάψει, μπορεί να βρεθούμε και εμείς σε μια βάρκα να ψάχνουμε πατρίδα. Μελαμψοί καθώς είμαστε μπορεί να γίνουμε οι μαύροι κάποιας Δανίας. Ας το έχουμε πάντα κάπου στην άκρη του μυαλού μας.

* Ψάξτε στο διαδίκτυο για το ρεπορτάζ «Βρωμοέλληνες» του Στέλιου Κούλογλου.

https://www.philenews.com/apopsis/article/781126/kapote-imastan-i-vromoellines/

3^η ομάδα: Να γράψετε έναν διάλογο που να γίνεται φανερό ότι αποκλείουν κάποιον από μια θέση εργασίας επειδή ανήκει σε συγκεκριμένη ομάδα πχ γυναίκα (σεξισμός).

4^η ομάδα: Να καταγράψετε ως δημοσιογράφοι ένα περιστατικό επίθεσης λόγω ρατσισμού σε άτομο άλλης εθνικότητας.

5^η ομάδα: Να γράψετε ως απόγονοι θυμάτων γενοκτονίας τις σκέψεις σας σε μια παράγραφο, την οποία και θα εκφωνήσετε σε μία εκδήλωση του σχολείου σας.

4η δραστηριότητα: Ως αναστοχασμός και με τη χρήση του Καταγισμού Ιδεών, δίνεται στους μαθητές το παγόβουνο σε φωτοτυπία και καλείται να συμπληρώσει ο καθένας από κάθε ομάδα μία λεξη που γι' αυτόν βρίσκεται κάτω από το παγόβουνο και μία λέξη πάνω από το παγόβουνο. Αυτή η λέξη μπορεί να είναι μία μορφή ρατσισμού, ένα συναίσθημα κτλ.

"ΑΠΟ ΤΟ ΣΙΤΑΡΙ .... ΣΤΟ ΠΙΑΤΟ ΜΑΣ"

Την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2024 τα τμήματα Α3, Α4 και Α5 της Α΄ τάξης του Γυμνασίου μας πήραν μέρος στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής "Από το σιτάρι ... στο πιάτο μας" στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και με αφορμή το λαϊκό παραμύθι "Το πιο γλυκό ψωμί".

Και επειδή αυτά που βλέπουμε σε βίντεο ή αυτά που διαβάζουμε στα βιβλία σημασία έχει να τα βιώνουμε, φυτέψαμε, ζυμώσαμε, είδαμε από κοντά παραδοσιακά και σύγχρονα εργαλεία και μηχανήματα για το όργωμα, το θέρισμα, το αλώνισμα, το άλεσμα κτλ.